oilinf.html sayfasinndaki makaleler listesindeki ikinci çalışmadan alınan logaritmik olcekli bu grafige gore,
Turkiye'de 1982-1999 donemindeki akaryakit urunu fiyat artislarinin arkasinda,
ham petrol ithal fiyatlarindaki ($/varil) artislardan cok, TL/$ kuru artislari yatiyor gibi gozukmektedir.
COP ve EXR'deki degismelerin FOPP uzerinde yarattigi ve boylece FOPP'daki degismelerin de
ulkenin genel fiyat duzeyi uzerinde yarattigi enflasyonist etkiler
oilinf.html sayfasindaki iki calismada ayrintili olarak arastirilmistir.

Bu grafikte aylik degisme oranlari gosterilen ortalama akaryakit urunu fiyat endeksi (FOPP),
oilinf.html sayfasindaki makaleler listesindeki ikinci calismadan alinmistir. O calismada, Ocak 1982 - Nisan 1999
donemi icin FOPP endeksi verileri acik bir bicimde verilerek diger arastirmacilarin kullanimina sunulmustur.
Sadece bu endeksin aylik verilerini PDF formatinda gormek istiyorsaniz, lutfen yukaridaki grafige tiklayiniz!

Arındırılmış Akaryakıt Fiyat Endeksi - Türkiye (AAFET)
[Adjusted-FOPP Curve for Turkey]

oilinf.html sayfasindaki makaleler listesindeki ilgili iki çalışmadan alınan yukarıdaki grafikteki kırmızı eğri (AAFET), Türkiye'de 1982-1999 dönemindeki aylık akaryakıt ürünü fiyat artışlarının, ne ölçüde Dolar cinsinden ham petrol ithal fiyatlarındaki ve/veya Dolar/TL kurundaki artışlarla açıklanabileceğini göstermektedir. Eğer FOPP/(COP*EXR) tanımına göre çizilen bu eğri 1982-1985 döneminde olduğu gibi, büyük dalgalanma veya sıçramalar göstermeyip belirli bir değer etrafında seyretmeye devam etmiş olsaydı, akaryakıt ürünü fiyatlarına yapılan zamların büyük ölçüde bu iki maliyet kalemiyle ilgili artışlardan kaynaklandığı görüşü kabul edilebilirdi. Oysa, 1987'den bu yana ve özellikle de 1997 ve 1998 yıllarında AAFET eğrisinin hızla yükselmiş olması, yapılan zamların kur ve ham petrol fiyatlarındaki artışların gerektirdiğinin ötesinde gerçekleştiğini göstermektedir. Zaten, 1986-1998 döneminin genel bir özelliği, Dünya piyasalarında ham petrol fiyatlarının ($/varil) "genelde" bir düşüş içinde olmasıdir. Bu durumda, 1998 ortalarında akaryakıt ürünlerinde otomatik fiyatlandırma sistemine geçilmesine kadar akaryakıt ürünlerine yapılan zamların asıl gerekçesi, hükümetlerin vergi ve fon gelirlerini arttırma çabalarıdır. AAFET endeksinin 1999 yılındaki seyri ise, ham petrol fiyatlarındaki oldukça hızlı artışların etkisiyle, 1997 yılı başındaki değerine hızla geri dönüşüyle sonuçlanmıştır.

1986-98 doneminde, akaryakit urunlerinin fiyatlari uzerinden tahsil edilen en onemli kamu geliri olan akaryakit tuketim vergisinin (ATV) kosolide butce gelirleri icinde tuttugu pay, % 1'lerin altindan % 10'un ustune tirmanmistir. Ote yandan, akaryakit urunu fiyatlarindaki bu artislarin, sektorler arasindaki girdi-cikti iliskileri araciligiyla yaratmasi beklenen dolaysiz (zincirleme) enflasyonist etki, oilinf.html sayfasindaki makaleler listesinde yer alan çalışmadaki hesaplamalara gore, oldukca zayif gozukmektedir: TL/litre cinsinden akaryakit urunu fiyatlarindaki % 100'luk bir artis, DIE'nin 1990 girdi-cikti tablosu verileri itibariyle, ekonominin genel fiyat duzeyinde ceteris paribus yalnizca % 5.8'lik bir artisa yol aciyor olmalidir. Ortaya cikmasi beklenen bu dolaysiz etkinin cok buyuk bir kismi, ilk iki-uc ay icinde kendini gosterecektir. Ancak, akaryakit urunu fiyat artislarinin ayni zamanda kamu kesimi aciklarinin kapatilmasida da etkili oldugu gercegi, bu dolaysiz etkinin daha da zayiflamasina yol acacaktir/acmaktadir. Ulkenin petrol faturasinda olasi kur ve/veya ham petrol ithal fiyati ($/varil) degismeleri nedeniyle once cari islemler dengesi, ardindan da para arzi ve boylece genel fiyat duzeyi uzerinde meydana gelebilecek dolayli etkilerin ise, tahmin edilmesi oldukca güç olmakla birlikte, ayrica arastirilmasi gerektigi anlasilmaktadir.