A Y K U T   K İ B R İ T Ç İ O Ğ L U
| Main Page | Curriculum Vitae | Publications | EconGATE | Turkey | World |
 

İKT445 Uluslararası İktisat (Uİ)

AÜSBF 4 Uluslararası İlişkiler & AÜSBF 4 İşletme (seçmeli ders)

Güz 2011 [Perşembe, 11:30-14:20, Yer: AÜSBF 118 numaralı sınıf]

Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu
[AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölumü]

1. Dersin İçeriği ve Yapılışıyla İlgili Genel Açıklama, Kural ve Öneriler (Rules and Organization of the Course)
2. Ele Alınması Planlanan Konular (Topics)
3. Derste Kullanılacak Başlıca Kaynaklar (Textbooks and Selected Readings)
4. Dersle İlgili Yararlı İnternet Bağlantıları (Useful Internet Links)
5. Dersle İlgili Duyurular (blog) (Course Announcements for Students)

6. Dersle İlgili Elektronik İletişim ve Tartışma Platformu (Email Group for Students)
7. Dersle İlgili Öğrenci Tanıtım Formu (Student Form)

1. Dersin İçeriği ve Yapılışıyla İlgili Genel Açıklama, Kural ve Öneriler

Ankara Üniversitesi'ndeki iki ayrı bölümün öğrencilerine tarafımdan ortak olarak (aynı gün ve saatlerde ve aynı salonda) verilecek bu seçmeli dersin konuları beş ana bölümden oluşmaktadır. Bu ders (Uİ); bir bakıma, AÜSBF 3 ve 4 İktisat sınıfı öğrencilerine (geçmişte) verdiğim "Uluslararası İktisat Teorisi" (UİT), "Uluslararası İktisat Politikası" (UİP) ve "Dünya Ekonomisi" (DE) derslerinin bir tür bileşimi veya özeti niteliğindedir. Uİ dersinde, belirtilen derslerde üç yarıyıl boyunca anlatılan konuların tek yarı yılda verilecek olması nedeniyle konular açısından seçici olunacak, ama yine de dersin yoğunluğu, kalitesi ve amaçları açısından "tavizkâr" olunmayacaktır.

Uİ dersinde, öncelikle, "uluslararası iktisat"ın (international economics) hangi temel konu ve araştırma alanlarını kapsadığı (Bölüm A) anahatlarıyla özetlenecek, dünya ticareti hakkında genel, tarihsel bazı gözlem ve kuramsal yaklaşımlar ele alınacaktır.

İkinci bölümde (Bölüm B), ulusal paraların varlığı "ihmal edilerek" uluslararası mal, hizmet ve faktör (özellikle işgücü) ticaretinin/hareketliliğinin sebepleri, yararlılığı ve yönünü (bileşimini) açıklamaya yönelik olarak bugüne dek geliştirilmiş olan temel dış ticaret kuramları sözel ve özet biçimde incelenecektir.

C bölümündeki konular; mal ve hizmet ticaretiyle ilgili dış ticaret politikası aletlerinin tür ve etkililiklerinin analizi ve "korumacılık/himayecilik" (protectionism) yanlısı iktisat politikalarının önerilme gerekçelerinin anlaşılması amacıyla programda yer almaktadır. Bu başlık altında, uluslararası bütünleşme/entegrasyon kuramları da ele alınacaktır.

D bölümündeki konular, ulusal paraların varlığı gerçeğinden hareketle, ilgili temel döviz kuru ve ödemeler dengesi konularının analizini hedeflemektedir. Başka bir deyişle, bu bölümde seçilmiş "açık ekonomi makroiktisadı" konularına yer verilecektir.

Nihayet, vakit kaldığı ölçüde, dünya ekonomisindeki başlıca (güncel) gelişmeler, dersi seçenlerin sayı ve bileşimleri de dikkate alınarak Bölüm E başlığı altında ele alınacak.

Dersle ilgili olarak, bir arasınav (10-19 Kasım 2011 tarihleri arasındaki bir gün) ve bir de dönem sonu sınavı (1 Ocak 2012'ten sonraki bir gün) yapılacaktır. Ayrıca, bazı derslerde habersiz kısa sınavlar (quiz) da yapılabilir. Her "quiz"in konu kapsamını; bir önceki "quiz"den sonra o güne dek ele alınan bütün konular ve daha önceki derslerde açıkça ilan edilen konular oluşturacaktır.

AÜ lisans eğitim ve öğretim yönetmeliğine göre, öğrencilerin derslerin en az yüzde 70'ine düzenli devam etmeleri zorunludur. Bu nedenle, dönem boyunca bütün ders günlerinde yoklama yapılacak ve yüzde 70 koşulunu sağlamayan öğrenciler dönem sonu sınavına giremeyecektir. Dönemin başında Eylül ayı boyunca yapılacak bütün yoklamalar da, yoklama barajını tutturup tutturamadığınızı hesaplarken dikkate alınacaktır. Bu bakımdan; ders seçim ve ekle-bırak dönemlerini (12-16 ve 26-30 Eylül 2011) son derece dikkatli kullanmanız ve daha ilk günden derslere düzenli katılmayı bir alışkanlık haline getirmeniz sizler için son derece yararlı olacaktır.

Öğrencilerin derslere düzenli katılımının yanı sıra, aktif katılımları da esastır. Bu bakımdan, öğrencilerin derslere ilgili konuları aşağıda belirtilen ve derslerde ayrıca tavsiye edilebilecek olan kaynaklardan okuyarak hep hazırlıklı gelmeleri son derece yararlı olacaktır.

Dersi seçecek öğrencilerin kesin sayısı belli olduktan sonra, öğrencilere ikinci bir arasınav yerine veya dönem sonu sınavının 25-30 puanlık bir bölümünü oluşturacak biçimde farklı ödev konuları dağıtılabilir. Bu konuyla ilgili güncel bilgilere, zamanı geldiğinde ilgili ders günlüğü (blog) sayfasından (Uİ 2011) ulaşılabilir.

Eğer öğrencilerin olası ders içi sorularının yanıtlanması herhangi bir sebeple ders saatlerinde veya ders aralarında olanaklı olmazsa, öğrenciler bu sorularını yöneltmek üzere dersin öğretim üyesiyle ya görüşme saatinde (Perşembe günleri, 14:30-15:30 arası) ya da kendisiyle ayrıca bir görüşme gün ve saati ayarlayarak başka bir gün ve saatte görüşebilirler. Öğrenciler dersin öğretim üyesiyle iletişim kurabilmek için ders saatleri dışında

[1] AÜSBF ana binadaki 302 numaralı odasına uğrayabilir,

[2] kendisini (0312) 595 12 74 numaralı iş telefonundan arayabilir veya

[3] kendisine e-posta (kibritcioglu@gmail.com) gönderebilirler.

Dersi almakta olan bütün öğrencilerin (eğer geçmişte aldıkları dersler nedeniyle bana vermedilerse) doldurup 30.9.2010 Çarşamba güne saat 15:20'ye dek dersin öğretim üyesine teslim etmesi gereken öğrenci tanıtım formları şu adresten indirilip bastırılabilir: ogreform.pdf.

Dönem boyunca dersten daha fazla yararlanabilmeleri için öğrencilerin düzenli ve yoğun internet kullanımı özellikle tavsiye edilir. Bu amaçla, öğrencilere aşağıdaki internet bağlantıları yararlı birer başlangıç noktası olarak sunulmaktadır. Ayrıca, bütün öğrencilerin haftada en az bir kez "duyuru sayfası"na ve bu sayfaya uğrayarak ve mutlaka e-maillerini kontrol ederek dersle ilgili olası güncel duyuruları kontrol etmeleri zorunludur. Öte yandan, öğrencilerin dersle ilgili "ulikt" adlı elektronik iletişim ve tartışma listesine üye olmaları da kesinlikle zorunludur. Üyelik için başvuru koşulları dönemin ilk derslerinde anlatılacaktır.

Güz 2011'da vereceğim Uİ dersini seçen bütün öğrencilerin (istisnasız!) en geç dönem sonu sınavına kadar şu kitapları ve kitap bölümlerini okumaları zorunludur:

(1) Chanda, N. (2009 [2007]): Küreselleşmenin Sıradışı Öyküsü: Tacirler, Vaizler, Maceraperestler ve Savaşçılar Globalizmi Nasıl Şekillendirdiler?. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, çev.: D. Cenkçiler.

Meraklı Öğrenciler İçin İlgili Ek Kaynak (a): National Geographic: Your Genetic Journey – The Genographic Project [Atlas of the Human Journey]

Meraklı Öğrenciler İçin İlgili Ek Kaynak (b): Doğan, İ. Banu (2008): Tarih Öncesinde Ticaret ve Değiş Tokuş. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

(2) IMF (2000): "Ch. 5: The World Economy in the Twentieth Century: Striking Developments and Policy Lessons". World Economic Outlook, Mayıs, s. 149-180.

(3) Roberts, R. D. (2007): Tercih - Bir Serbest Ticaret ve Korumacılık Öyküsü. Ankara: Liman Kitapları, çev. M. Acar, 4. baskı.

Yukarıdaki bütün kurallar, konular ve kaynaklarla ilgili olarak öğrencilere dönemin ilk iki haftasında daha ayrıntılı açıklamalar yapılacaktır.

DİKKAT: Dersi alacak olan öğrencilerin bölüm ve sayıları kesinleştikten sonra, dersin bu sayfada belirtilen konularında, kapsamında ve işleniş yönteminde bazı değişiklikler yapılabilir.

2. Ele Alınması Planlanan Konular

A. Uluslararası İktisat: Genel Giriş

A1. "Uluslararası İktisat"ın Konuları ve Bu Konular Arasındaki İlişkiler

A2. Dışa Açık Bir Ekonomide Makroekonomik Bağlantılar

A3. Dünya Mal, Hizmet ve Faktör Ticaretiyle İlgili Genel Gözlemler

A4. Türkiye'nin Uluslararası Mal, Hizmet ve Faktör Ticaretiyle İlgili Genel Gözlemler

A5. "Uluslararası Rekabet Gücü" Kavramı ve Uluslararası İktisat Açısından Önemi

A6. Küreselleşme, Bütünleşme ve "Uluslararası İktisat"

B. Reel Uluslararası İktisat Kuramı: Dış Ticaretin Yapısı ve Ticaretten Kazançlar
B1. Erken Dış Ticaret Kuramları: Merkantilistler ve Fizyokratlar

B2. Adam Smith ve Mutlak Üstünlükler

B3. İşgücü Üretkenliği ve Karşılaştırmalı Üstünlük: Ricardo-vari Klasik Model

B4. Kaynaklar ve Ticaret: Heckscher-Ohlin Modeli

B5. Standart Ticaret Modeli: Neoklasik Ticaret Kuramı

B6. Alternatif Dış Ticaret Kuramları: Teknoloji, Talep Cephesi ve Ürün Farklılaştırması

B6.1. Kravis (1956): Bulunabilirlik (Availability) Teoremi
B6.2. Posner (1961): Teknolojik Açık (Technological Gap) Teoremi
B6.3. Vernon (1966) & Hirsch (1967): Ürün-Döngüsü (Product-Cycle) Teoremi
B6.4. Linder (1961): Tüketici Tercihlerinin Benzerliği
B6.5. Endüstri-İçi Ticaret (Intra-Industry Trade): Tanımı, Türleri, Sebepleri, Ölçümü ve Etkileri
B7. Uluslararası Faktör Hareketleri
B7.1. Uluslararası İşgücü Hareketliliği
B7.2. Uluslararası Borç Alış-Verişi
B7.3. Dolaysız Yabancı Yatırımlar ve Çok-Uluslu Firmalar
B8. Uluslararası Taşıma Maliyetleri ve Malların Ticarete Konu Olabilirliği (Tradeability): TNT Modeli
B8.1. Giriş: Ticarete Konu Olabilirliğin Belirleyicileri ve Malların Sınıflandırılması
B8.2. TNT Modeli
B8.2.1. Uluslararası Borçlanma ve Borçların Geri Ödenmesi (Yapısal Uyum Programları)
B8.2.2. Hollanda Hastalığı (Dutch Disease)
B8.3. Ticarete Konu Olabilen (Tradables) ve Olamayan (Nontradables) Mallar ve Genel Fiyat Düzeyi
B8.3.1. Fiyatlar, Ücretler ve Üretkenlik
B8.3.2. Farklı Ülkelerdeki Reel Gelir Düzeylerinin Karşılaştırılması
C. Uluslararası İktisat Politikası Kuramı
C1. Genel Giriş: Dış Ticaret Politikası Araçları

C2. Dış Ticaret Politikası Araçlarının Etkileri: Küçük ve Büyük Ekonomiler İçin Kısmi ve Genel Denge Analizleri

C3. Korumacılık ve Dış Ticaret Politikasının "Politik İktisadı"

C3.1. Bebek Endüstriler Tezi ve İthal-İkameci Sanayileşme
C3.2. Optimum Tarife Argümanı
C3.3. Stratejik Dış Ticaret Politikası ve Gelişmiş Ekonomiler
C4. Uluslararası Ekonomik Bütünleşme
C4.1. Küreselleşme, Bütünleşme ve Türleri
C4.2. Serbest Bölge (Free Zone)
C4.3. Serbest Ticaret Alanı (Free Trade Area)
C4.4. Gümrük Birliği ve Etkileri: Küçük ve Büyük Ekonomiler İçin Kısmi ve Genel Denge Analizleri
C4.5. Ortak (veya Tek) Pazar
C4.6. Ekonomik Birlik
C4.7. (Ekonomik ve) Parasal Birlik ve "Optimum Para Alanı"
C4.8. Tam Ekonomik Bütünleşme ve Siyasi Birlik
C4.9. Ticaret Ambargoları (Trade Embargoes)
C5. Uygulamada Dış Ticaret Politikaları
C5.1. Türkiye (WTO/DTÖ'nün 2003 Raporu)
C5.2. Avrupa Birliği (WTO/DTÖ'nün 2002 Raporu)
C5.3. ABD (WTO/DTÖ'nün 2004 Raporu)
D. Parasal Uluslararası İktisat Teorisi ve Açık Ekonomi Makroiktisadı
D1. Genel Giriş

D2. Açık Ekonomilerde Milli Gelir Muhasebesi

D3. Açık Ekonomilerde Mal, Hizmet ve Faktör Piyasalarında Denge

D4. Ödemeler Dengesi, Alt Kalemleri ve Ödemeler Dengesi Muhasebesi

D5. Döviz Piyasaları, Ödemeler Dengesi ve Hükümet Politikaları

D5.1. Döviz Piyasası ve Döviz Kuru: Kavramsal Çerçeve
D5.2. Döviz Piyasası - Ödemler Dengesi İlişkisi
D5.3. Hükümetlerin Kambiyo ve Kur Politikaları: Farklı Bileşimler
D6. Uluslararası Para Sistemi (UPS) ve Döviz Kuru Sistemleri D7. Sabit Döviz Kurları: Ödemeler Dengesine Kuramsal Yaklaşımlar D8. Esnek Döviz Kurları: Kur Oluşum Modelleri D9. Reel Döviz Kurları ve Denge Döviz Kuru D10. Ödemeler Dengesi ve Döviz Kuru Krizi Modelleri
E. Dünya Ekonomisindeki Başlıca Gelişmeler: Araştırma/Tartışma Konuları
E1. Ekonomik Küreselleşme: Yaraları? Zararları?
E2. 1929-1941 Büyük Buhranı ile 2007-2009 Küresel Ekonomik Krizi: Benzerlikler? Farklılıklar?
E3. Uluslararası Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri Kısıtlanmalı mı, Kısıtlanmamalı mıdır?
E4. Dünya Ticaret Örgütü (WTO): Geçmişi, İşlevleri, Organları, Konuları, Başarı ve Başarısızlıkları
E5. Türkiye-AB Gümrük Birliği: Yaraları? Zararları?
E6. Çin HC, Türkiye Ekonomisi İçin Gerçekten Bir Tehdit midir?

E7. 1910-2009 Yıllarında Dünya Ekonomisindeki Belli Başlı Gelişmeler

3. Derste Kullanılacak Başlıca Kaynaklar
Appleyard, D. R. & A. Field (2001/1995):
International Economics: Theory and Policy.
Chicago ve diğ. yer.: McGraw-Hill/Irwin.
Krugman, Paul R.; Maurice Obstfeld (2003):
International Economics: Theory and Policy.
New York ve diğ. yer.: Addison Wesley, 6. ed.
* Study Guide for 6th edition
* 5. edition (5. baskı)
* PowerPoint Slides
* Türkçe Çalışma Notları
Kibritçioğlu, Aykut (ed.) (1996):
Uluslararası (Makro)İktisat.
Ankara: 72 TDFOB.
* Sorumlu olunan bölümler: 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.
Not: Bu kitabın baskısı tükenmiştir.
Fieleke, Norman S. (1996):
What is the Balance of Payments?
Boston, MA: Federal Reserve Bank of Boston,
Special Report No. 3.
Schmitt-Rink, Gerhard ve Dieter Bender (1992):
"Parasal Ex-Post Büyüklükler".
Makroökonomie geschlossener und offener Volkswirtschaften
adlı kitabın 24-27. sayfalarının çevirisi (Berlin: Springer).
Not: Bu çeviri, dönem içinde öğrencilere ayrıca dağıtılacaktır.
Yararlanılabilecek Diğer İngilizce Ders Kitapları:
Van Den Berg (2004)
Salvatore (1998)
Yarbrough & Yarbrough (2003)
Caves, Frankel & Jones (2002)
Husted & Melvin (2000)
Melvin (2000)

Yararlanılabilecek Türkçe Ders Kitapları:
Halil Seyidoğlu, Rıdvan Karluk ve

Erdal M. Ünsal'ın Uİ ders kitapları
Yararlanılabilecek İnteraktif IMF CD-ROM'ları:
Macroeconomic Linkages
Balance of Payments
Exchange Rates
Financial Programming

Dersle İlgili Yararlı Ek Kaynaklar:

Irwin, Douglas A. (1996):
Against the Tide: An Intellectual History of Free Trade.
Princeton, NJ: Princeton University Press.

Irwin, Douglas A. (1996):
Against the Tide: An Intellectual History of Free Trade.
Princeton, NJ: Princeton University Press.

Coughlin, Cletus C. (2002):
"The Controversy over Free Trade: The Gap Between Economists and General Public".
FRB of St. Louis Review, 84/1: 1-21.

Helliwell, John F. (2000):
Globalization: Myths, Facts and Implications.
Toronto, Ontario: C. D. Howe Institute, Benefactors Lecture.

Bhagwati, J. (2001): "Confronting Conventional Threats to Free Trade: The Postwar Revolution in the Theory of Commercial Policy", in: Free Trade Today, Ch. 1, Princeton University Press. (HTML - PDF)

Bergsten, C. Fred (2002):
A Competitive Approach to Free Trade.
The Financial Times, December 4.

Global Economic Integration: Opportunities and Challenges.
A symposium sponsored by the Federal Reserve Bank of Kansas City.
Jackson Hole, Wyoming, August 24-26, 2000.

Obstfeld, Maurice (2000):
Globalization and Macroeconomics.
NBER Reporter.

Rodrik, Dani (1997):
Küreselleşme Sınırı Aştı Mı? (Has Globalization Gone Too Far?).
İstanbul: Kızılelma Yayıncılık, Siyaset-Tarih-Tartışma Kitapları.

Rodrik, Dani (1999):
Yeni Küresel Ekonomi ve Gelişmekte Olan Ülkeler:
Dışa Açılma Nasıl Gerçekleştirilmeli?
(The New Economy and Developing Countries:
Making Openness Work).
İstanbul: Sabah Kitapları / Çağdaş Bakışlar Dizisi.

Bordo, Michael D.; Alan M. Taylor & Jeffrey G. Williamson (eds.) (2001):
Globalization in Historical Perspective.
Cambridge, MA, & Chicago, IL: NBER & The University of Chicago Press.

Deardorff, Alan V. & Robert M. Stern (2002):
"What You Should Know About Globalization and the World Trade Organization".
Review of International Economics, 10(3), 404–423.

Milanovic, Branko (2003):
"The Two Faces of Globalization: Against Globalization as We Know It",
World Development, 31(4), 667-683.

Panagariya, Arvind (2003):
What is Globalization and is it Beneficial?
MD: University of Maryland, BMOS, manuscript.

Eichengreen, Barry (1998):
Globalizing Capital: A History of the International Monetary System.
Princeton, NJ: Princeton University Press.

Williamson, John ve Molly Mahar (2002):
Finansal Liberalizasyon Üzerine Bir İnceleme (A Survey of Financial Liberalization).
Ankara: Liberte Yayınları.

Little, Jane Sneddon, and Giovanni P. Olivei (1999):
Rethinking the International Monetary System.
Boston, MA: Federal Reserve Bank of Boston.

Cross, Sam Y. (1998):
The Foreign Exchange Market in the United States.
Federal Reserve Bank of Ney York.

Neeley, Christopher J. (1997):
"Technical Analysis in the Foreign Exchange Market: A Layman's Guide".
Federal Reserve Bank of St. Louis, Review, 79(5): 23-38.

Neeley, Christopher J. (1999):
"An Introduction to Capital Controls".
Federal Reserve Bank of St. Louis, Review, 81(6), pp. 13-30.

IMF's Independent Evaluation Office (2002):
The Role of the IMF in Recent Capital Account Crises.
Washington, DC: International Monetary Fund, Draft Issues Paper.

IMF (2002):
What is the International Monetary Fund?
Washington, DC: International Monetary Fund.

Stiglitz, Joseph E. (2002):
Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı (Globalization And Its Discontents).
İstanbul: Plan B Yayınları.

Rogoff, Kenneth (2002):
"An Open Letter To Joseph Stiglitz, Author of Globalization and Its Discontents, New York: W.W. Norton & Company, June 2002".
Washington D.C.: International Monetary Fund.

Rogoff, Kenneth (2002):
"The IMF is Not the Problem".
Washington D.C.: International Monetary Fund.

Rogoff, Kenneth (2003):
"Emerging Market Debt. What is the Problem?"
Washington D.C.: International Monetary Fund.

Bourque, Jean-François (2002):
"International Trade Rules: What Every Exporter Should Know".
ITC's International Trade Forum, Issue 4/2002.

TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (1997):
Ödemeler Dengesi.
Ankara: HDTM.

Kıpıcı, Ahmet and Mehtap Kesriyeli (2000):
The Real Exchange Rate Definitions and Calculations.
Ankara: TCMB/CBRT. (Çalışmanın Türkçesi, 1997)

Rogoff, Kenneth (1996):
"The Purchasing Power Parity Puzzle",
Journal of Economic Literature, 34, 647-68.

Rogoff, Kenneth, Kenneth Froot and Michael Kim (2001):
The Law of One Price Over Seven Hundred Years,
IMF Working paper No. 01/174.

İGEME (199?):
İhraç Fiyatınızı Nasıl Belirliyorsunuz?
Ankara: İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,
İhracatta Pratik Bilgiler Dizisi.

DTM (200?):
Türkiye Dış Ticaret Stratejisi (2005-2010-2015-2023).
Ankara: Dış Ticaret Müsteşarlığı. (Metnin Tamamı, doc formatında, 5.8 MB)

Kibritçioğlu, Aykut (2001):
"Türkiye'de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001".
Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt 1, Yıl 7, Sayı 41 (Eylül-Ekim): s. 174-182.

DİKKAT: Dersle ilgili diğer olası kaynaklar dönem içinde ayrıca verilecektir!

4. Dersle İlgili Yararlı İnternet Bağlantıları

Online since: September 23, 2011

Last updated on: September 26, 2011

© 2011, Aykut Kibritçioğlu
A Y K U T   K İ B R İ T Ç İ O Ğ L U
| Anasayfa | Özgeçmiş | Yayınlar | EconGATE | Türkiye | Dünya |